مع الحسین فی نهضته (کتاب)

مَعَ الْحُسَیْن فی نَهْضَتِه کتابی به زبان عربی نوشته اسد حیدر (متوفای ۱۴۰۵ق) از پژوهشگران و محققان شیعه در عراق. این کتاب، نگاهی گذرا به زندگی و قیام امام حسین(ع) است و به گفته نویسنده، هدف از آن، تحلیل کامل واقعه کربلا نبوده است. مؤلف بیشتر تلاش کرده نگاهی نهضتی، سیاسی و اجتماعی به واقعه عاشورا داشته باشد و در اثنای روایت خویش به ابهامات و غرض‌ورزی‌های نقل‌های تاریخی پاسخ گوید. کتاب در ۱۱ فصل گردآوری شده و نویسنده در پیشبرد مباحث کتاب از منابع اهل سنت نیز استفاده کرده است. این اثر چند بار به زبان فارسی ترجمه شده است.

مؤلف

شیخ اَسَدالله حَیدَر بن مُحمّد بن عیسی مشهور به اسد حیدر (۱۹۱۱-۱۹۸۵م) از پژوهشگران و محققان شیعه در عراق. او در سال ۱۳۲۷ق در نجف به دنیا آمد و نزد اساتید حوزه نجف مانند سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی شاگردی کرد و هر چند در کسوت روحانیت نبود؛ اما به دلیل موقعیت علمی و قدرت تحقیقی فراوانش همواره مورد احترام بوده است.

مقدمه مؤلف

اسد حیدر در مقدمه، کتاب خویش را بررسی تحلیل کامل از قیام عاشورا نمی‌داند، بلکه نگاهی گذرا به آن حادثه با رعایت امانت دارد و بدون پیچیدگی و ابهامات، مسائل را بیان می‌کند. وی تلاش کرده تا از ذکر فجایع دردناک و حوادث تلخ پرهیز کند، هر چند نتوانسته به دور از این اصل باشد و گاه برای بیان عمق کینه‌توزی و ددمنشی دشمنان مقابل سپاه حسین بن علی(ع)، برخی مصیبت‌ها را ذکر کرده است. مؤلف، حادثه عبرت‌انگیز عاشورا را مصیبت بزرگ امت اسلامی معرفی می‌کند که باید تاریخ و نسل‌های آینده از آن درس بیاموزند. او در پایان تأکید می‌کند تلاش کرده تا نهضت حسینی را بدون دخالت دادن عواطف، احساسات و خواسته‌های قلبی و بر اساس موقعیت‌ها و چارچوب تاریخی آن بیان کند.

محتوا

کتاب با زندگی‌نامه امام‌حسین(ع) آغاز گردیده و طی آن، حوادث زندگی حسین بن علی از زمان تولد در روزگار پیامبر(ص) و سپس بعد از رحلت او و نیز در هنگام زندگی امام علی(ع) بررسی شده است. سپس از شهادت امیرالمومنین(ع) و دوران امام حسن(ع) سخن رانده شده و اوضاع سیاسی حکومت معاویه تحلیل گردیده است، قراردادی که به صلح میان معاویه و امام حسن(ع) منجر شد. در ادامه، از شخصیت فردی و اجتماعی یزید سخن به میان آمده و به موضوع ولیعهدی او پرداخته و در این میان، عکس‌العمل جامعه اسلامی در قبال این امر بیان شده است. آن‌گاه مساله آغاز خلافت یزید و موضوع اخذ بیعت از امام حسین(ع) مطرح شده و به هجرت امام از مدینه به مکه و فرستادن مسلم بن عقیل به عنوان نماینده به کوفه اشاره گردیده است. افزون بر این، به شکل‌گیری سپاه کربلا و نحوۀ ورود اجباری سیدالشهدا(ع) به این سرزمین تا پایان ۱۱ محرم سال ۶۱ قمری و وقایع و رخدادهای این دوره اشاره گردیده است.

فصل‌ها

کتاب بدون فصل‌بندی خاصی بوده و فقط با عناوین آمده، اما مترجم کتاب، مطالب را در ۱۱ فصل تقسیم کرده است:

امتیازات و ویژگی‌ها

اسد حیدر با آنکه در صدد تحقیق همه‌جانبه قیام عاشورا نبوده، اما در برخی موارد، نگاهی تحقیقی به برخی ابهامات نقل‌های تاریخی داشته است، به‌ویژه در مورد کوفه که بررسی بافت اجتماعی، ساختار سیاسی و گرایش‌های قومی آن شهر است. وی از منابع متعدد شیعه و سنی استفاده کرده و وقایعی را که بین شیعه و اهل سنت اختلاف است، ذکر می‌کند. وی با آنکه تلاش کرده از ذکر فجایع دردناک خودداری کند، اما از عمق حادثه و فجایع دردآور آن نمی‌کاهد.

ترجمه و چاپ

چاپ نسخه اصلی «مع الحسین فی نهضته» در دارالتعارف للمطبوعات بیروت انتشار یافت.

کتاب با ترجمه‌های متعددی نیز همراه بوده است:

• «همگام با حسین(ع)» ترجمه محمدباقر ذوالقدر.
• «همگام با نهضت حسینی» ترجمه اصغر صادقی.
• «زندگانی امام حسین(ع)» ترجمه مؤسسه انتشارات طور.
• «نهضت خونین حسین(ع)» ترجمه محمدجواد آیت‌الله‌زاده‌ مرعشی‌ نجفی‌.

پانویس

منابع

• حیدر، اسد، مع الحسین فی نهضته، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۳۱ق.
• حیدر، اسد، همگام با حسین(ع)، ترجمه محمدباقر ذوالقدر، تهران، سروش، ۱۳۸۳ش.
• همگام با حسین(ع)، انتشارات سروش، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
• هم‌گام با نهضت حسینی، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
• ترجمه مع الحسین فی نهضته زندگانی امام حسین، کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
• نهضت خونین حسین(ع)، مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه مرکزی، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.